Farmacja

🛡️ Przegląd suplementacji wspierającej odporność (nie tylko podczas pandemii)

Jak budujesz odporność? Czy w ogóle to robisz?

W dobie pandemii koronawirusa temat wzmacniania odporności zyskał ogromną popularność, a wszelkie informacje i doniesienia naukowe dotyczące działań profilaktycznych w kontekście COVID-19 wzbudzają natychmiastowe zainteresowanie wielu z nas.

Dlatego w dzisiejszym artykule przedstawię kilka witamin, minerałów i innych składników, które mogą wspomóc Twój układ immunologiczny nie tylko w walce z koronawirusem, ale i innymi chorobami.  

Jakie składniki są kluczowe dla wspierania funkcji odpornościowych? Czy poszczególne mikroskładniki odżywcze mogą wpływać na przebieg/profilaktykę infekcji koronawirusowej?  

Przed Tobą aktualizacja informacji na ten temat na podstawie najnowszych badań naukowych.

Profilaktyka koronawirusa. Co oprócz szczepionki?

Aktualne doniesienia wskazują, że znacznie wyższa zachorowalność i śmiertelność z powodu COVID-19 występuje wśród pacjentów ze współistniejącymi chorobami takimi jak cukrzyca czy nadciśnienie.1, 2 Negatywny wpływ na przebieg choroby może mieć także otyłość – zwłaszcza otyłość trzewna może wiązać się z ciężkimi następstwami infekcji koronawirusowej.3

Niezależnie od oczekiwań na uruchomienie programu szczepień pilnie poszukiwane są wszelkie środki profilaktyczne, dzięki którym możliwe będzie zmniejszenie ryzyka infekcji wywołanej koronawirusem SARS-CoV-2, a także progresji i ciężkiego przebiegu choroby.

Szczególnie dużym zainteresowaniem cieszą się badania nad wpływem poszczególnych witamin i minerałów oraz potencjalnym wykorzystaniem fitoterapeutyków (leków pochodzenia roślinnego) we wspieraniu funkcji odpornościowych organizmu.

Nie tylko COVID-19

Warto pamiętać, że optymalne zaopatrzenie organizmu w składniki odżywcze ze zdrowej, zbilansowanej diety wspieranej spersonalizowaną suplementacją ma znacznie szerszy kontekst zdrowotny niż „tylko” obrona przed COVID-em. Takie podejście wpływa korzystnie na wydolność organizmu, dobre samopoczucie oraz lepszą jakość życia.

Zapobieganie chronicznym niedoborom witamin i minerałów (coraz bardziej powszechnym w populacji europejskiej) jest również ważnym aspektem w profilaktyce i przebiegu chorób przewlekłych, przekładającym się na dłuższe i zdrowsze życie.

No dobrze, zobaczmy zatem, jakie składniki warto włączyć do codziennej diety.

Witamina D3 – mniejsze ryzyko infekcji

Obecnie witaminę D nazywa się coraz częściej hormonem ze względu na jej wielokierunkowy wpływ na zdrowie człowieka. Istnieje związek między niedoborem witaminy D a zwiększonym ryzykiem rozwoju szeregu chorób przewlekłych: autoimmunologicznych, nowotworów, nadciśnienia, miażdżycy, cukrzycy, a nawet zaburzeń psychiatrycznych.4, 6

W kontekście wspierania funkcji odpornościowych witamina D3 zmniejsza ryzyko ostrych infekcji dróg oddechowych. Co ciekawe, jej suplementacja okazuje się tym skuteczniejsza, im większy początkowy niedobór.5

Nowe badanie przeprowadzone w Hiszpanii wskazało, że 80% pacjentów przebywających w szpitalu z powodu COVID-19 miało niedobór witaminy D3.8 Postawiono hipotezę, że suplementacja witaminy D3 może potencjalnie zmniejszać ryzyko infekcji COVID-19.

Badacze wskazali, że zwiększając produkcję „naturalnych antybiotyków” – katelicydyn i defensyn – witamina D3 może obniżać tempo replikacji wirusa, a także redukować poziom cytokin prozapalnych powodujących stany zapalne i uszkadzających wyściółkę płuc.7 Niezbędne są jednak dalsze badania i próby kohorotowe (przeprowadzone na odpowiednio dobranej próbie z populacji), aby uzyskać więcej danych na ten temat.

Pamiętaj, że sama dieta nie jest w stanie pokryć dziennego zapotrzebowania na witaminę D3. Jej prawidłowe stężenie w naszej szerokości geograficznej zapewnić może jedynie suplementacja (poza kąpielami słonecznymi w okresie letnim).

Dawki zalecane do suplementacji witaminy D3 u osób dorosłych (19-65 lat) wynoszą 800-2000 j.m./dobę. Oczywiście powinny być one dopasowane indywidualnie przez specjalistę, uwzględniając wiek pacjenta, masę ciała, choroby współtowarzyszące, a także wynik badania z laboratorium oceniający jej poziom w organizmie (badaj się!). W Polsce zakres referencyjny (tzw. norma dla witaminy D3) według aktualnych wytycznych wynosi 30-50 ng/ml.

Kwasy tłuszczowe omega-3 – łagodzenie stanów zapalnych

Optymalne zaopatrzenie organizmu w kwasy tłuszczowe omega-3 może być wsparciem w zapobieganiu infekcjom, w tym SARS-CoV-2.9 Mowa tu o „morskich” tłuszczach omega-3, czyli frakcji EPA i DHA pozyskanych z tłustych ryb zimnowodnych lub alg morskich (jako alternatywa dla entuzjastów diet roślinnych).

Kwasy omega-3 odgrywają bardzo ważną rolę w mechanizmach wrodzonej odpowiedzi immunologicznej. „Morskie” omega-3 (czyli EPA i DHA) to prekursory związków, których zadaniem jest wygaszanie reakcji zapalnych w organizmie, takich jak marezyny, protektyny czy rezolwiny.

Są one odpowiedzialne za „fazę ustępowania” stanu zapalnego na drodze fagocytozy czy zmniejszonej migracji leukocytów do miejsca zapalenia.9, 10, 11 Mówiąc kolokwialnie: zadaniem tych związków jest posprzątanie bałaganu po zapaleniu, a także wspieranie procesu regeneracji po przebytej infekcji.

W związku z działaniem przeciwzapalnym badacze wskazują, że kwasy omega-3 mogą skrócić czas trwania krytycznego okresu zapalnego w COVID-19 nazywanego „burzą cytokinową”. Mogą także oddziaływać na innych etapach infekcji, m.in. na wejściu i replikacji wirusa.9

Obecnie poziom spożycia tłuszczów omega-3 w naszej szerokości geograficznej znajduje się poniżej zaleceń, dlatego pamiętaj o zapewnieniu odpowiedniej podaży przeciwzapalnych tłuszczów omega-3 z dietą (tłuste ryby morskie, owoce morza) lub suplementacji dobrej jakości preparatami.

Podczas suplementacji warto zwrócić uwagę na łączenie omega-3 z antyoksydantami (np.witaminą E). Zmniejszają one podatność kwasów na utlenianie nieenzymatyczne (proces niekorzystny).

Kurkumina – hamowanie wnikania wirusa SARS-CoV-2

Wiele badań poświęcono także kurkuminie – aktywnemu związkowi występującemu w kurkumie. Ze względu na jej właściwości przeciwzapalne i przeciwwirusowe, a także działanie wspomagające ochronę układu oddechowego, kurkumina może odgrywać potencjalną rolę w terapii COVID-19.12

Niedawne badanie molekularne wykazało, że kurkumina może hamować wnikanie wirusa SARS-CoV-2 poprzez zdolność do wiązania receptorów ACE2. To receptor, który wiążąc się z glikoproteiną kolców wirusa ułatwia wnikanie wirusa do komórek.13

Ponadto kurkumina redukuje stan zapalny i może być pomocna w odwracaniu burzy cytokinowej, czyli nadmiernie gwałtownej reakcji układu immunologicznego, odpowiadającej za ciężki przebieg COVID-19.14 Jednak by potwierdzić tę hipotezę, potrzeba większej liczby badań, zwłaszcza klinicznych, na które wielu z nas czeka z niecierpliwością.

Cynk – wspomaganie układu odpornościowego

W pracach badawczych poddano także ocenie wpływ cynku na przebieg różnych infekcji wirusowych, w tym SARS-CoV-2. We wstępnych doniesieniach zasugerowano, że cynk może potencjalnie zmniejszać ryzyko infekcji koronawirusowej, a także jej czas trwania i nasilenie.

Pojawiły się obserwacje, które wskazały znacząco niższe poziomy cynku u pacjentów z COVID-19. Ponadto osoby z niedoborem tego minerału miały znacznie więcej powikłań (70% vs. 30%) i były dłużej hospitalizowane. Badania in vitro pokazały także, że obniżone poziomy cynku sprzyjają interakcji receptora ACE2 z wirusem SARS-CoV-2. Z kolei podwyższony poziom cynku hamował ekspresję ACE2, co zmniejszało interakcję z wirusem.16

Cynk jest pierwiastkiem o silnych właściwościach immunoregulacyjnych i wirusowych. Na jego niedobór mogą być szczególnie narażone osoby starsze, kobiety w ciąży i karmiące, osoby z chorobami przewlekłymi (w tym cukrzyca), chorobami przewodu pokarmowego czy wegetarianie.15 Warto więc zadbać o zbilansowaną, bogatą w cynk dietę.

Wzmacnianie odporności w skrócie

Za nami solidna dawka wiedzy o składnikach budujących odporność organizmu. Podsumujmy zatem najważniejsze informacje:

  • Nieprzestrzeganie zaleceń żywieniowych i sięganie po wysoko przetworzoną, mało odżywczą żywność prowadzi do niedoborów witamin i minerałów, co przekłada się na osłabienie funkcji układu odpornościowego.
  • W trudnym okresie pandemicznym warto szczególnie dbać o fundament dobrej odporności: różnorodną dietę zapewniającą dostarczenie wszystkich związków niezbędnych dla prawidłowych funkcji immunologicznych (takich jak selen, cynk, tłuszcze omega-3 czy witamina D3). ‍
  • Pierwsze badania w kontekście wspierania odporności przez suplementację poszczególnych mikroskładników (witamin i minerałów) w dobie COVID-19 są bardzo obiecujące. Nadal jednak pozostaje nam czekać na większe, randomizowane badania kliniczne, które pozwolą na wyciągnięcie konkretnych wniosków.
  • Warto pamiętać o antyoksydantach na swoim talerzu (lub w filiżance). Niedawno opublikowane badanie wykazało, że związki aktywne występujące w gorzkiej czekoladzie i zielonej herbacie potrafią blokować kluczowy enzym koronawirusa (Mpro), niezbędny do jego replikacji i namnażania się w organizmie.17 Wiesz zatem, co robić☺
  • Nie zapominaj, że wspieranie odporności jest procesem długofalowym i uzależnionym od codziennego stylu życia. Dbaj o codzienną dawkę sportu (wzrost limfocytów), wysypianie się, regenerację i ograniczanie permanentnego stresu. Właśnie takie kompleksowe podejście pomaga zadbać o dobrze funkcjonujący układ immunologiczny.
  • W pewnych sytuacjach warto także rozważyć suplementację niektórych składników. Jej podstawą jest na pewno witamina D, której nie dostarczy sama dieta. W przypadku ograniczania spożycia tłustych ryb morskich warto zadbać o suplementację tłuszczów omega-3 z dobrej jakości preparatów.
  • Pamiętaj jednak, że garść suplementów nie zastąpi dobrze zbilansowanej diety i zdrowego stylu życia – jest jedynie cegiełką wspierającą cały fundament! W celu doboru suplementacji najlepiej skonsultować się ze specjalistą, który pomoże odpowiednio dobrać suplementy, by zagwarantować skuteczność i bezpieczeństwo takiej interwencji.
  1. Geneza i terapia COVID-19. | https://www.nature.com/articles/s41392-020-00243-2
  2. Przyczyny, zapobieganie, kontrola COVID-19. | https://link.springer.com/article/10.1186/s40249-020-00646-x
  3. Otyłość a COVID-19. | https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7521361/
  4. Wpływ witaminy D na układ odpornościowy. | https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7400911/
  5. Witamina D a ostre infekcje dróg oddechowych. | https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30675873/
  6. Aktualne rekomendacje odnośnie suplementacji witaminy D3 (2018 r.). | http://mavipuro.pl/jourarch/PN2018001.pdf
  7. Witamina D a grypa/COVID-19. | https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32252338/
  8. Witamina D a COVID-19. | https://www.sciencedaily.com/releases/2020/10/201027092216.htm
  9. Omega-3 a COVID-19. | https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7481803/
  10. Czy kwasy omega-3 mogą inaktywować koronawirusa? | https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0188440920302927?via%3Dihub
  11. Mechanizm powstawania „wygaszaczy stanów zapalnych” z nienasyconych kwasów tłuszczowych. | http://www.phmd.pl/api/files/view/3445.pdf
  12. Kurkumina a COVID-19. | https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7590269/
  13. Potencjalny wpływ kurkuminy w leczeniu COVID-19. | https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/ptr.6738
  14. Kurkumina a „burza cytokinowa” (badanie przedkliniczne na zwierzętach) | https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7303286/
  15. Cynk w prewencji i leczeniu COVID-19. | https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7395818/
  16. Niedobór cynku a COVID. | https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S120197122030730X
  17. Gorzka czekolada i zielona herbata a COVID. | https://www.sciencedaily.com/releases/2020/11/201130131445.htm